Nói Abdullah

Nền kinh tế Việt Nam đứng thứ 44 trên thế giới và kể từ giữa những năm 1980, Việt Nam đã có sự chuyển đổi to lớn từ nền kinh tế chỉ huy tập trung cao độ với sự hỗ trợ từ nền kinh tế thị trường mở.

Không có gì đáng ngạc nhiên, đây cũng là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, với tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm có thể đạt khoảng 5,1%, khiến nền kinh tế của nước này trở thành nền kinh tế lớn thứ 20 trên thế giới vào năm 2050.

Phải nói rằng, thế giới đang xôn xao dư luận rằng Việt Nam đang sẵn sàng trở thành một trong những trung tâm sản xuất lớn nhất với khả năng vượt qua Trung Quốc với những bước tiến vượt bậc về kinh tế.

Đáng chú ý, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm sản xuất trong khu vực, chủ yếu trong các lĩnh vực như dệt may, da giày và điện tử.

Mặt khác, kể từ những năm 80, Trung Quốc đã đóng vai trò là trung tâm sản xuất toàn cầu với nguồn nguyên liệu thô, nhân lực và năng lực công nghiệp khổng lồ.Sự phát triển công nghiệp đã được chú trọng đáng kể, trong đó các ngành công nghiệp chế tạo máy và luyện kim nhận được ưu tiên cao nhất.

Với mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang rơi tự do, tương lai của chuỗi cung ứng toàn cầu rất khó xác định.Ngay cả khi những thông điệp khó lường của Nhà Trắng tiếp tục đặt ra câu hỏi về định hướng chính sách thương mại của Mỹ, thuế quan trong chiến tranh thương mại vẫn có hiệu lực.

Trong khi đó, hậu quả từ luật an ninh quốc gia do Bắc Kinh đề xuất, có nguy cơ hạn chế quyền tự trị của Hồng Kông, càng gây nguy hiểm cho thỏa thuận thương mại giai đoạn một giữa hai siêu cường.Chưa kể chi phí lao động tăng cao đồng nghĩa với việc Trung Quốc sẽ theo đuổi ngành công nghiệp cao cấp ít sử dụng nhiều lao động hơn.

Sự khó khăn này, cùng với cuộc chạy đua để đảm bảo nguồn cung cấp y tế và phát triển vắc xin COVID-19, đang thúc đẩy việc đánh giá lại các chuỗi cung ứng kịp thời đặt ưu tiên hiệu quả lên trên hết.

Đồng thời, việc Trung Quốc xử lý đại dịch Covid-19 đã làm nảy sinh nhiều câu hỏi đối với các cường quốc phương Tây.Xét rằng, Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội và mở cửa trở lại xã hội sớm nhất là vào tháng 4 năm 2020, thời điểm mà hầu hết các quốc gia chỉ mới bắt đầu đối phó với mức độ nghiêm trọng và sự lây lan của COVID-19.

Thế giới choáng váng trước thành công của Việt Nam trong đại dịch Covid-19 này.

Triển vọng Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất

Trong bối cảnh toàn cầu đang diễn ra này, nền kinh tế đang lên của châu Á – Việt Nam – đang sẵn sàng trở thành cường quốc sản xuất tiếp theo.

Việt Nam đã trở thành một ứng cử viên nặng ký để giành thị phần lớn trong thế giới hậu Covid-19.

Theo Kearney US Reshoring Index, chỉ số so sánh sản lượng sản xuất của Mỹ với sản phẩm nhập khẩu từ 14 quốc gia châu Á, đã tăng lên mức cao kỷ lục trong năm 2019, nhờ nhập khẩu từ Trung Quốc giảm 17%.

Theo báo cáo của Medium, Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Nam Trung Quốc cũng nhận thấy 64% công ty Mỹ ở miền nam nước này đang cân nhắc chuyển sản xuất sang nơi khác.

Nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng 8% trong năm 2019 nhờ xuất khẩu tăng vọt.Nó cũng dự kiến ​​​​sẽ tăng 1,5% trong năm nay.

Dự đoán của Ngân hàng Thế giới trong tình huống tồi tệ nhất là GDP của Việt Nam sẽ giảm xuống 1,5% trong năm nay, tốt hơn so với hầu hết các nước láng giềng Nam Á.

Bên cạnh đó, với sự kết hợp giữa làm việc chăm chỉ, xây dựng thương hiệu quốc gia và tạo điều kiện đầu tư thuận lợi, Việt Nam đã thu hút các công ty/đầu tư nước ngoài, giúp các nhà sản xuất tiếp cận khu vực thương mại tự do ASEAN và các hiệp định thương mại ưu đãi với các nước trên khắp châu Á và Liên minh châu Âu, cũng như Mỹ.

Chưa kể, trong thời gian gần đây, nước này đã tăng cường sản xuất thiết bị y tế và thực hiện các khoản quyên góp liên quan cho các quốc gia bị ảnh hưởng bởi Covid-19 cũng như Mỹ, Nga, Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Đức và Anh.

Một diễn biến mới đáng kể khác là khả năng ngày càng có nhiều công ty Mỹ chuyển hoạt động sản xuất từ ​​Trung Quốc sang Việt Nam.Và tỷ trọng hàng may mặc nhập khẩu từ Hoa Kỳ của Việt Nam đã được hưởng lợi khi thị phần của Trung Quốc trên thị trường đang sụt giảm - quốc gia này thậm chí còn vượt qua Trung Quốc và trở thành nhà cung cấp hàng may mặc hàng đầu cho Hoa Kỳ vào tháng 3 và tháng 4 năm nay.

Dữ liệu thương mại hàng hóa của Hoa Kỳ năm 2019 phản ánh kịch bản này, tổng xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng 35%, tương đương 17,5 tỷ USD.

Trong hai thập kỷ qua, đất nước này đã chuyển đổi mạnh mẽ để phục vụ cho nhiều ngành công nghiệp.Việt Nam đang chuyển đổi từ nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp sang phát triển nền kinh tế dựa vào thị trường và tập trung vào công nghiệp hơn.

Nút thắt cần khắc phục

Nhưng có rất nhiều nút thắt cần giải quyết nếu nước này muốn kề vai sát cánh với Trung Quốc.

Ví dụ, bản chất ngành sản xuất dựa trên lao động giá rẻ của Việt Nam đặt ra mối đe dọa tiềm tàng – nếu nước này không tiến lên trong chuỗi giá trị, các nước khác trong khu vực như Bangladesh, Thái Lan hay Campuchia cũng cung cấp lao động rẻ hơn.

Ngoài ra, với những nỗ lực tối đa của chính phủ nhằm thu hút nhiều đầu tư hơn vào cơ sở hạ tầng và sản xuất công nghệ cao để phù hợp hơn với chuỗi cung ứng toàn cầu, chỉ có một công ty TNHH đa quốc gia (MNC) có hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) ở Việt Nam còn hạn chế.

Đại dịch Covid-19 cũng cho thấy Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên liệu và chỉ đóng vai trò sản xuất, lắp ráp sản phẩm để xuất khẩu.Nếu không có ngành công nghiệp hỗ trợ liên kết ngược quy mô lớn, việc phục vụ cho nền sản xuất quy mô lớn như Trung Quốc sẽ là một giấc mơ viển vông.

Ngoài những điều này, những hạn chế khác bao gồm quy mô của lực lượng lao động, khả năng tiếp cận của công nhân lành nghề, khả năng xử lý nhu cầu sản xuất tăng đột ngột, v.v.

Một đấu trường quan trọng khác là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) của Việt Nam – chiếm 93,7% tổng số doanh nghiệp – bị giới hạn ở các thị trường rất nhỏ và không thể mở rộng hoạt động tới nhiều đối tượng hơn.Khiến nó trở thành điểm nghẽn nghiêm trọng trong thời điểm khó khăn, giống như đại dịch COVID-19.

Vì vậy, điều quan trọng là các doanh nghiệp phải lùi một bước và xem xét lại chiến lược tái định vị của mình – trong bối cảnh đất nước còn nhiều chặng đường để bắt kịp tốc độ của Trung Quốc, liệu cuối cùng có hợp lý hơn khi đi theo “Trung Quốc cộng một” hay không? chiến lược thay thế?